Aralıklı açlık diyetleri, son zamanlarda tıp alanında ilgi gören bir konudur. İnsanlar tarih boyunca bazen yiyecek bulmak için bazen de dini nedenlerle aç kalmışlardır. Klinik uygulamada, aralıklı açlık farklı şekillerde yapılabilir, ancak en yaygın olanları dönüşümlü açlık ve zaman kısıtlı açlıktır.
Dönüşümlü açlık; bireylerin enerji ihtiyaçlarının yüzde 25’ine kadar yedikleri açlık günleri ile istedikleri kadar yedikleri normal günlerden oluşur. Zaman kısıtlı açlık ise belirli bir süre içinde beslenme, geri kalan sürede ise aç kalma şeklinde bir beslenme modelidir.
VÜCUDA FAYDALARI
Yapılan araştırmalar aralıklı açlığın vücut üzerinde pek çok olumlu etkisi olduğunu göstermektedir. Ancak bu etkiler, uygulanan aralıklı açlık modeline göre değişiklik gösterebilir. Genel olarak, doğru yapılan aralıklı açlığın faydaları şöyle özetlenebilir:
Kilo kaybı Yağ metabolizmasının düzelmesi (beyaz yağ dokusunun kahverengiye dönüşmesi, yağlı dokunun azalması ve yağsız dokunun artması, yağ dokusundaki iltihabın azalması)
Bağırsak florasının iyileşmesi
Bağırsak geçirgenliğinin azalması
Otofaji (yenilenme, tamir) mekanizmasının desteklenmesi
İltihabın azaltılması
Sirkadyen ritmin (biyolojik saat) düzenlenmesi Kan şekerinin kontrol altına alınması Uzun süreli tokluk hissi İnsülin direncinin azalması ve insülin hassasiyetinin artması
Kan yağlarının (trigliserit, kolesterol) azalması Karaciğerdeki yağlanmanın azalması
Aralıklı açlık ile ilgili çalışmalar sürerken, kalori kısıtlamalı diyetlerle de kıyaslamalar yapılmaktadır. Bu tür çalışmalarda farklı sonuçlar elde edilse de, aralıklı orucun nasıl yapıldığı çok önemlidir. Yapılan bir çalışmada kalori kısıtlamalı diyet ile 2 farklı aralıklı oruç karşılaştırılmış ve aralıklı oruç diyetlerinin vücut yağını ve insülin direncini azaltmada daha etkili olduğu bulunmuştur. Bunun açlığın iltihabı azaltıcı ve onarmayı artırıcı etkilerinden kaynaklandığı düşünülmektedir.
AÇLIK VÜCUDU NASIL DEĞİŞTİRİR?
Kontrollü açlıkta karaciğer ve kaslardaki glikojen (depolanan şeker) tükendiğinde beyin ve diğer hayati organlar, keton (vücutta şeker kalmadığında kullanılan kimyasal) kullanmaya başlar ve beyin ve otonomik sinir sistemi besin eksikliğine karşı uyum sağlar. Bu metabolik değişim, beyin, kalp ve kasların güçlenmesini ve işlevlerinin gelişmesini, iltihabın azalmasını ve böylece modern yaşamın stresine karşı direncimizin artmasını sağlar.
DOĞRU ARALIKLI AÇLIK NASIL YAPILIR?
Aralıklı açlığın vücuda faydalarını görmek için doğru şekilde yapılması çok önemlidir. Aralıklı açlık diyetlerinde genellikle, günde 13-16 saat aç kaldığımız uygulamalar tavsiye edilmektedir çünkü vücut gece saatlerinde kendini yenilediğinden, gece açlıkları ve zaman kısıtlı açlıklar bağışıklığı ve iyileşmeyi desteklemektedir. Kilo verme ve insülin direncini azaltma amaçlı, aralıklı oruç yapılacaksa kesinlikle karbonhidrat alımında kısıtlamaya gidilmeli, yeterli protein alınmalı, sağlıklı yağlar kullanılmalı ve kişinin ihtiyaçları, yaşam şartları göz önünde bulundurularak kişiye özel planlama yapılmalıdır. Aralıklı açlık diyetlerinin genel sağlık üzerine olumlu etkileri olduğu gibi uzun süreli ve bilinçsizce yapıldığında aşırı kilo kaybı, bağışıklığın zayıflaması, organ yetmezliği, bilinç kaybı gibi çok ciddi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Bu nedenle mutlaka uzman gözetiminde, kişiye özel bir program uygulanmalıdır.
