Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Konferansı’na bu yıl ev sahipliği yapacak olan Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) ev sahipliği rolünü yeni petrol ve gaz anlaşmaları yapmak için bir fırsat olarak kullanmayı planladığı ortaya çıktı.
BBC ve İklim Haberciliği Merkezi tarafından elde edilen belgelere göre, BAE, 15 ülkeyle fosil yakıt anlaşmalarını görüşmeyi planladı. BM’nin zirveden sorumlu organı, ev sahiplerinin ön yargı ve kişisel çıkar gütmeden görevlerini yerine getirmelerinin beklendiğini belirtti. COP sürecinde iş anlaşmaları yapmaya çalışmak bir COP ev sahibi ülkesinden beklenen davranış standardının ciddi ihlali anlamına geliyor.
BAE: ÖZEL GÖRÜŞMELER ÖZELDİR
BAE yetkilileri, COP28 müzakerelerini iş görüşmeleri için kullandıklarını inkar etmedi ve ‘özel görüşmeler özeldir’ ifadelerini kullandı. Ekip, görüşmelerde nelerin konuşulduğunu açıklamazken, işlerinin odağında ‘anlamlı iklim eyleminin’ olduğunu belirtti.
Elde edilen belgeler, BAE’nin COP28 ekibi tarafından 30 Kasım’da başlayacak olan zirvenin öncesinde en az 27 hükümetle yapılacak müzakereler için hazırlanmıştı. Belgelerde farklı ülkelerle müzakereler sırasında konuşulması ‘önerilen konular’ da yer alıyor.
Örneğin, Birleşik Arap Emirlikleri devletine ait petrol şirketi ADNOC’un Mozambik, Kanada ve Avustralya’ya ait sahalarda, Çin ile birlikte ‘uluslararası sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) fırsatlarını ortaklaşa değerlendirmeyi istediği’ mesajı yer alıyor.
Elde edilen belgelerde, Kolombiya müzakerecisine iletilmek üzere, ülkesinin fosil yakıt kaynaklarını geliştirmek noktasında ADNOC’un destek vermeye ‘hazır olduğu’ mesajı veriliyor. ADNOC’un fosil yakıt geliştirme projeleri için birlikte çalışma hedefi içinde olduğu ülkeler arasında Almanya ve Mısır dahil 13 farklı ülke yer alıyor. Belgeler, BAE’nin yenilenebilir enerji şirketi MASDAR’ın İngiltere, Fransa, Almanya dahil 20 ülkeyle olası ticari fırsatlara ilişkin öneriler hazırladığını da ortaya koyuyor.
İDDİALI HEDEFLER BELİRLEMEK COP BAŞKANLARININ GÖREVİ
COP28 BM’nin küresel iklim görüşmelerinin sonuncusu. Bu sene BAE’nin ev sahipliğinde Dubai’de düzenleniyor; Papa ve İngiltere Kralı 3. Charles dahil 167 dünya liderinin katılımıyla gerçekleşmesi bekleniyor. COP28’in küresel ısınmayı uzun vadede 1,5 derece ile sınırlamaya destek olması umut ediliyor. BM’ye göre bu, iklim değişikliğinin en yıkıcı etkilerinden korunmak için kritik eşik. Ancak bunu gerçekleştirmek için sera gazı salımlarında sıkı sınırlama hedeflerinin hayata geçirilmesi gerekiyor. Bilim insanlarına göre 2030’a kadar salımların 2019’a göre yüzde 43 oranında azaltılması şart.
Konferansa hazırlık süreci kapsamında BAE’nin COP28 ekibi dünya çapında hükümetlerin müzakerecileriyle görüşmeler organize etti. Müzakereler COP28’in başkanı Dr. Sultan el Caber’in ev sahipliğinde gerçekleşecek. Her yıl ev sahibi ülke COP başkanı olmak üzere bir temsilci atıyor. COP başkanlarının ana sorumluluklarından biri ülkelerin temsilcileriyle görüşmek. Ülkeleri salımlarını azaltmak konusunda olabildiğince iddialı hedefler belirlemeleri için cesaretlendirmek başkanın görevi.
BELGELERDE TİCARİ ANLAŞMA FIRSATLARI YER ALIYOR
BBC’nin elde ettiği belgeler, BAE devletinin petrol şirketi ADNOC’un ve yenilenebilir enerji şirketi MASDAR’ın CEO’su olan Dr. Caber için hazırlanmıştı. Belgelerde müzakerelere dair hedeflerin bir özeti de yer alıyor. Bunlar arasında Dr. Caber’in buluşacağı müzakereci veya yetkiliyle ilgili bilgiler ve iklim müzakerelerini ilerletmek için hangi konuları gündeme getirmesi gerektiği de yer alıyor. Yirmiden fazla ülkeyi kapsayan belgede ADNOC veya MASDAR’ın sunabileceği olası ticari anlaşma fırsatları ve önerileri yer alıyor:
Brezilya çevre bakanından ADNOC’un Latin Amerika’nın en büyük petrol ve gaz işleme şirketi BRASKEM’in ihalesinde ‘uzlaşı ve desteği güvence altına almak’ için yardımı istenmesi hedefi bunlardan biri. Bu ay başında ADNOC, şirkete 2,1 milyar dolar değerinde pay alımı için teklif vermişti.
Almanya’ya, “LNG tedariğini sürdürmek için hazırda bekliyoruz” mesajının verilmesi.
Suudi Arabistan ve Venezuela gibi petrol üreticilerine, ‘herhangi bir ülkenin doğal kaynaklarının sürdürülebilir kalkınması ile iklim değişikliği taahhütleri arasında bir çelişki olmadığının’ söylemesi.
‘TİCARİ FAALİYETLERLE İLGİLİ GÖRÜŞME YAPILMADI’
BBC’nin elde ettiği ve COP28 çalışanlarına gönderilen bir e-posta yazışmasında, ADNOC ve MASDAR ile ilgili konuşma önerilerinin brifing notlarında ‘her zaman bulunması gerektiği’ söyleniyordu. Dr. Jaber ve ekibinin, konferansa katılacak devletlerin yetkilileriyle yaptıkları COP28 görüşmelerinde, bu ticari nitelikli önerilerin kaç kez gündeme getirildiği bilinmiyor. Ancak BBC, en az bir ülkenin, BAE ile yaptığı iklim başlıklı görüşmede gündeme gelen ticari anlaşma fırsatıyla daha sonrasında ilgilendiğini tespit etti. 12 ülkenin iklim müzakere ekibi yetkilisi, ticari faaliyetlere ilişkin görüşme yapılmadığını savundu.
Bunlar arasında İngiltere de vardı. Belgeler, COP28 başkanına, MASDAR’ın hissesinin olduğu Norfolk’taki Sheringham kıyısındaki bir rüzgar santralinin boyutunun iki katına çıkarılması için ‘İngiltere hükümetinin desteğinin aranması’ yönünde brifing verildiğini gösteriyor.
UNFCCC: ADİL MUHAKEMEYLE HAREKET ETMELERİ BEKLENİYOR
Bir COP başkanının COP sürecinde iş anlaşmaları yapmaya çalışması, beklenen davranış standardının ciddi ihlali anlamına geliyor. Bu etik standartlar, iklim müzakerelerinden sorumlu BM organı Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) tarafından belirleniyor. UNFCCC, COP başkanları ve ekipleri için ‘tarafsızlık yükümlülüğü’nün ‘temel prensip’ olduğunu söylüyor.
UNFCCC, BBC’ye yaptığı açıklamada, COP başkanlarının ‘önyargı, eğilim, yanlılık, kapris, kişisel çıkar, tercih ya da savunma gütmeden; sağlam, bağımsız ve adil muhakemeyle hareket etmelerinin beklendiğini’ belirtti. UNFCCC, “Aynı zamanda kişisel görüş ve inançlarının, UNFCCC görevlisi olarak rol ve işlevlerinden taviz vermemesini veya böyle görünmemesini sağlamaları da bekleniyor” diye ekledi.
‘İKLİM DEĞİŞİKLİĞİYLE MÜCADELEDE İLERLEMEYİ ENGELLEYEBİLİR’
2014’te Peru’da düzenlenen COP20’nin başkanı Manuel Pulgar-Vidal, güven kaybı endişelerinin Dubai’de iklim değişikliğiyle mücadele konusunda ilerleme kaydedilememesi anlamına gelebileceğini söyledi. Pulgar-Vidal, BBC’ye verdiği demeçte, “COP başkanı gezegenin adına mutabakat inşa etmeye çalışan bir dünya lideridir. COP’un herhangi bir başkanı ticari çıkarları dahil herhangi bir çıkarını öne çıkarırsa bu COP’un hedefini gerçekleştirememesi anlamına gelebilir” ifadelerini kullandı.
Sheffield Üniversitesi’nden Profesör Michael Jacobs da COP28 ekibinin eylemlerinin ‘akıl almaz şekilde iki yüzlü’ göründüğünü söyledi. BM iklim politikaları alanında uzman Jacobs, “Aslında durumun bundan daha kötü olduğunu düşünüyorum. Çünkü BAE şu anda küresel salımları azaltmayı amaçlayan BM sürecinin koruyucusu konumunda. Ancak görünüşe göre bu hedefe ulaşmaya çalıştığı toplantılarda, aslında küresel salımları artıracak yan anlaşmalar yapmaya çalışıyor” diye ekledi.
Brifing belgelerinde önerilenlerden bazıları yeni petrol ve gaz projelerini temsil ediyor gibi görünüyor. Uluslararası Enerji ajansı, 1,5 hedefi için yeni petrol ya da gaz sahası açılmaması gerektiğini söylüyor.
COP28 GENEL DİREKTÖRÜ: ŞİRKETLERDEN TAMAMEN BAĞIMSIZIZ
Geçen ay düzenlenen bir basın toplantısında COP28 Genel Direktörü Macid el Suvaydi, BAE’nin iklim zirvesi ekibinin, ADNOC ve MASDAR firmalarından ‘tamamen bağımsız’ olduğunu savunmuştu. Suvaydi aynı basın toplantısında, ‘COP28 ekibinin bu şirketlerden bağımsızlığı konusunda Birleşmiş Milletler’in çok açık olduğunu’ söyledi.
COP28 ekibi BBC’ye yaptığı yazılı açıklamada, ‘Dr. Sultan el Caber’in COP28 başkanlığı yanı sıra farklı pozisyonlarda çalışıyor oluşunun kamuoyu tarafından bilindiğini ve bu konuda başından beri şeffaf olduklarını’ ifade etti. “Dr. Sultan el Caber sadece görevine; COP28’den iddialı ve dönüştürücü iklim sonuçları elde etmeye odaklanmış durumda” denilen açıklamada, ‘anlamlı iklim eylemine’ odaklanılmadığının iddia edilmesinin ‘dikkat dağıtmak’ olacağı savunuldu.
Uzmanlar, bunların ciddi suçlamalar olduğunu ancak BAE’nin iklim müzakerelerindeki liderliğinin ve COP28 başkanının başarısının zirvede elde edilen sonuçlara göre değerlendirileceğini söylüyor. COP28 zirvesi 12 Aralık Salı günü sona erecek. (BBC Türkçe)
